Σύνθεση Δημοσίου Δικαίου – Ένδικο βοήθημα πλήρους δικαιοδοσίας και αίτηση ακύρωσης – Κατάργηση δίκης (ΣτΕ 1294/2020, 9-11-2020)

Σύνθεση Δημοσίου Δικαίου – Ένδικο βοήθημα πλήρους δικαιοδοσίας και αίτηση ακύρωσης – Κατάργηση δίκης (ΣτΕ 1294/2020, 9-11-2020)

Θα αναλυθεί η απόφαση ΣτΕ 1294/2020, που εντάσσεται στη νομολογία της υγειονομικής κρίσης, διότι εκδόθηκε με αφορμή κανονιστικές ρυθμίσεις (Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις) σχετικές με τη λειτουργία των χώρων θρησκευτικής λατρείας, οι οποίες θεσπίσθηκαν κατ’ επίκληση του άρθρου πρώτου (παρ. 2 περ. στ΄ και παρ. 4 περ. δ΄) της από 25-2-2020 πράξεως νομοθετικού περιεχομένου του Προέδρου της Δημοκρατίας περί λήψεως κατεπειγόντων μέτρων για την αποφυγή και τον περιορισμό της διαδόσεως της επιδημίας κορωνοϊού “covid-19”. Οι περιορισμοί στην ελευθερία της λατρείας επιβλήθηκαν αρχικά με την  2867/Υ1/16-3-2020 κοινή απόφαση των Υπουργών Παιδείας και Θρησκευμάτων και Υγείας, με τίτλο “Επιβολή του μέτρου της προσωρινής απαγόρευσης της τέλεσης κάθε είδους λειτουργιών και ιεροπραξιών στους θρησκευτικούς χώρους λατρείας από 16-3-2020 έως 30-3-2020” (Β΄ 872/16-3-2020) και με την Δ1α/ΓΠ.οικ. 21285/28-3-2020 κοινή απόφαση των ίδιων Υπουργών (Β΄ 1082/29-3-2020), με την οποία η ισχύς της προηγούμενης πράξης παρατάθηκε έως τις 11-4-2020. Στη συνέχεια, μέχρι τη συζήτηση της υπόθεσης ενώπιον του Δικαστηρίου (26.5.2020), εκδόθηκαν και άλλες κοινές αποφάσεις των ίδιων Υπουργών για το ίδιο αντικείμενο, όχι όμως και με το ίδιο περιεχόμενο. Η απόφαση ΣτΕ 1294/2020 επιλύει δύο δικονομικά ζητήματα.

Ι) Το πρώτο θέμα αφορά το αντικείμενο του νέου ενδίκου βοηθήματος (πλήρους δικαιοδοσίας) των «αντιρρήσεων» που προβλέπει η παράγραφος 5 του άρθρου πρώτου της από 25-2-2020 ΠΝΠ και ασκείται ενώπιον του προέδρου του διοικητικού πρωτοδικείου. Το Δικαστήριο αναδεικνύει εν προκειμένω τη διάκριση μεταξύ διαφορών ουσίας και ακυρωτικών, επισημαίνοντας ότι η ευθεία προσβολή κανονιστικής πράξης γεννά μόνον ακυρωτική διαφορά.

ΙΙ) Το δεύτερο δικονομικό θέμα αφορά την κατάργηση της δίκης και την ερμηνεία του άρθρου 32 παρ. 2 και 3 του ΠΔ 18/1989, λόγω της διαδοχικής έκδοσης κανονιστικών αποφάσεων για τη ρύθμιση των χώρων θρησκευτικής λατρείας κατά την περίοδο της πανδημίας. Το Δικαστήριο εξετάζει την έννοια του ιδιαίτερου έννομου συμφέροντος για τη συνέχιση της δίκης (32 παρ. 2) και την έκδοση νεότερης πράξης ομοίου περιεχομένου με την προσβαλλόμενη πράξη, της οποίας η ισχύς έληξε (32 παρ. 3).

1. Επειδή με την κρινόμενη αίτηση, για την άσκηση της οποίας καταβλήθηκε το νόμιμο παράβολο …, ζητείται η ακύρωση: α) της 2867/Υ1/16-3-2020 κοινής αποφάσεως των Υπουργών Παιδείας και Θρησκευμάτων και Υγείας, με τίτλο “Επιβολή του μέτρου της προσωρινής απαγόρευσης της τέλεσης κάθε είδους λειτουργιών και ιεροπραξιών στους θρησκευτικούς χώρους λατρείας από 16-3-2020 έως 30-3-2020” (Β΄ 872/16-3-2020), η οποία εκδόθηκε κατ’ επίκληση του άρθρου πρώτου (παρ. 2 περ. στ΄ και παρ. 4 περ. δ΄) της από 25-2-2020 πράξεως νομοθετικού περιεχομένου του Προέδρου της Δημοκρατίας περί λήψεως κατεπειγόντων μέτρων για την αποφυγή και τον περιορισμό της διαδόσεως της επιδημίας κορωνοϊού “covid-19” (εφεξής: “επιδημία κορωνοϊού” ή “επιδημία”)· και β) της Δ1α/ΓΠ.οικ. 21285/28-3-2020 κοινής αποφάσεως των ίδιων Υπουργών (Β΄ 1082/29-3-2020), με την οποία η ισχύς της υπό στοιχείο α΄ πράξεως παρατάθηκε έως τις 11-4-2020.

2. Επειδή η συζήτηση της υποθέσεως εχώρησε παραδεκτώς, χωρίς την εμφάνιση των διαδίκων, για την παράσταση των οποίων κατατέθηκαν χωριστές δηλώσεις των πληρεξουσίων τους, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου δευτέρου παρ. 2 περ. α΄ της Δ1α/ΓΠ.οικ.30340/15-5-2020 κοινής αποφάσεως των Υπουργών Ανάπτυξης, Προστασίας του Πολίτη, Εθνικής Άμυνας, Εργασίας, Υγείας, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών (Β΄ 1857/15-5-2020), του άρθρου 33 παρ. 6 του π.δ. 18/1989 (Α΄ 8), όπως ισχύει, και του άρθρου τριακοστού τρίτου παρ. 1 περ. α΄ και παρ. 2 της από 1-5-2020 πράξεως νομοθετικού περιεχομένου της Προέδρου της Δημοκρατίας (Α΄ 90/1-5-2020). Οι αιτούντες νομιμοποίησαν τον δικηγόρο που υπογράφει την αίτηση με συμβολαιογραφικές πράξεις παροχής πληρεξουσιότητας, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 27 παρ. 1 του π.δ. 18/1989, όπως ισχύει, και το άρθρο τριακοστό τρίτο παρ. 1 της από 1-5-2020 πράξεως νομοθετικού περιεχομένου, πλην των αιτούντων που αναφέρονται στο δικόγραφο της αιτήσεως με τους αριθμούς 7, 10-12, 16-24, 26-28, 30-33 και 35-38, ως προς τους οποίους δεν κατατέθηκε εντός των νομίμων προθεσμιών συμβολαιογραφική πράξη παροχής πληρεξουσιότητας προς τον υπογράφοντα την αίτηση δικηγόρο. Ως προς τους αιτούντες αυτούς η αίτηση πρέπει να απορριφθεί ως απαράδεκτη.

3. Επειδή το άρθρο πρώτο της από 25-2-2020 πράξεως νομοθετικού περιεχομένου του Προέδρου της Δημοκρατίας (Α΄ 42/25-2-2020), η οποία κυρώθηκε από τη δημοσίευσή της με το άρθρο 1 του ν. 4682/2020 (Α΄ 76/3-4-2020), ορίζει (υπό τον τίτλο “Μέτρα πρόληψης, υγειονομικής παρακολούθησης και περιορισμού της διάδοσης της νόσου”) τα εξής: “1. Προς τον σκοπό της αποφυγής κινδύνου εμφάνισης ή και διάδοσης κορωνοϊού που ενδέχεται να έχουν σοβαρές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, μπορεί να επιβάλλονται μέτρα πρόληψης, υγειονομικής παρακολούθησης, καθώς και περιορισμού της διάδοσης της νόσου. 2. Τα μέτρα αυτά συνίστανται: (α) στην υποχρεωτική υποβολή σε κλινικό και εργαστηριακό ιατρικό έλεγχο, υγειονομική παρακολούθηση, εμβολιασμό, φαρμακευτική αγωγή και νοσηλεία προσώπων, για τα οποία υπάρχουν εύλογες υπόνοιες ότι μπορεί να μεταδώσουν άμεσα ή έμμεσα τη νόσο, (β) στην επιβολή κλινικών και εργαστηριακών ιατρικών ελέγχων, καθώς και μέτρων προληπτικής υγειονομικής παρακολούθησης, εμβολιασμού, φαρμακευτικής αγωγής και προληπτικής νοσηλείας προσώπων που προέρχονται από περιοχές όπου έχει παρατηρηθεί μεγάλη διάδοση της νόσου, (γ) στην επιβολή προληπτικών ελέγχων υγειονομικής φύσεως και κλινικών ή εργαστηριακών ελέγχων σε όλα ή επιμέρους σημεία εισόδου και εξόδου από τη χώρα μέσω αεροπορικών, θαλάσσιων, σιδηροδρομικών ή και οδικών συνδέσεων με χώρες μεγάλης διάδοσης της νόσου, (δ) στον προσωρινό περιορισμό, εν όλω ή εν μέρει, των αεροπορικών, θαλάσσιων, σιδηροδρομικών ή και οδικών συνδέσεων με χώρες μεγάλης διάδοσης της νόσου, (ε) στον προσωρινό περιορισμό προσώπων των περιπτώσεων (α) και (β) υπό συνθήκες που αποτρέπουν την επαφή με τρίτα πρόσωπα, από την οποία θα μπορούσε να προκληθεί μετάδοση της νόσου. Το μέτρο του προσωρινού περιορισμού δύναται να υλοποιείται σε κατάλληλο χώρο νοσοκομείου, υγειονομικής δομής, θεραπευτικού ιδρύματος, σε κατάλληλες δημόσιες ή ιδιωτικές εγκαταστάσεις προσωρινής διαμονής, ή και κατ’ οίκον, ανάλογα με την απόφαση του αρμόδιου κάθε φορά οργάνου, (στ) στην προσωρινή απαγόρευση της λειτουργίας σχολικών μονάδων και πάσης φύσεως εκπαιδευτικών δομών, φορέων και ιδρυμάτων, δημοσίων και ιδιωτικών, κάθε τύπου και βαθμού, χώρων θρησκευτικής λατρείας, καθώς και στην προσωρινή απαγόρευση και αναστολή μετακινήσεων για οποιονδήποτε λόγο του εκπαιδευτικού και λοιπού προσωπικού και μαθητών, σπουδαστών, φοιτητών οποιωνδήποτε εκ των ανωτέρω σχολικών μονάδων, εκπαιδευτικών δομών, φορέων και ιδρυμάτων, (ζ) στην προσωρινή απαγόρευση της λειτουργίας θεάτρων, κινηματογράφων, χώρων αθλητικών και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων, αρχαιολογικών χώρων και μουσείων, καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, ιδιωτικών επιχειρήσεων, δημόσιων υπηρεσιών και οργανισμών, καθώς και γενικά χώρων συνάθροισης κοινού, (η) στην προσωρινή επιβολή μέτρων περιορισμού της κυκλοφορίας μέσων μεταφοράς εντός της επικράτειας, (θ) στην προσωρινή επιβολή περιορισμού κατ’ οίκον σε ομάδες προσώπων προς αποφυγή ενεργειών που θα μπορούσαν να προκαλέσουν τη διάδοση της νόσου. Το μέτρο του προσωρινού περιορισμού ευρύτερων ομάδων προσώπων δύναται να προσδιορίζεται με αναφορά σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές. Στα πρόσωπα της περίπτωσης αυτής δύνανται να επιβάλλονται και τα υπό περιπτώσεις (α) και (β) μέτρα. Κατά την επιβολή των μέτρων επιλέγεται από τα αρμόδια όργανα το ηπιότερο δυνατό για την εκπλήρωση του σκοπού του, υπό το πρίσμα της συνταγματικής αρχής της αναλογικότητας. 3. Η εκτέλεση των μέτρων των περιπτώσεων α΄, β΄ και γ΄ της προηγούμενης παραγράφου γίνεται από ιατρικό, νοσηλευτικό ή υγειονομικό προσωπικό σε κατάλληλους χώρους ή καταστήματα και τα μέτρα περιορίζονται, κατά το περιεχόμενο και κατά τη διάρκειά τους, στο μέτρο που είναι απολύτως αναγκαίο για τη διαμόρφωση ασφαλούς κρίσεως για την κατάσταση της υγείας των προσώπων στα οποία επιβάλλονται, τη λήψη των κατάλληλων προληπτικών ή θεραπευτικών μέτρων και την αποτροπή του κινδύνου μετάδοσης της νόσου. Οι δαπάνες λήψης των ίδιων μέτρων βαρύνουν τον οικείο ασφαλιστικό οργανισμό και αν δεν υπάρχει τέτοιος, εφαρμόζεται η νομοθεσία για την κάλυψη των ανασφάλιστων. 4. Τα μέτρα της παραγράφου 3 του παρόντος [ο αριθμός “3” ανεγράφη εκ παραδρομής, αντί του ορθού “2”, όπως προκύπτει από το όλο περιεχόμενο της παρ. 4, οι ρυθμίσεις της οποίας αναφέρονται στα μέτρα των περιπτώσεων (α) έως (θ) της παρ. 2] επιβάλλονται και εξειδικεύονται ανά περίπτωση, δυνάμει απόφασης: α) του Υπουργού Υγείας για τα μέτρα των περιπτώσεων (α) και (β) μετά από γνώμη του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), β) του Υπουργού Υγείας και των κατά περίπτωση συναρμόδιων Υπουργών Υποδομών και Μεταφορών και Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής για τα μέτρα των περιπτώσεων (γ) και (δ) μετά από γνώμη της Εθνικής Επιτροπής προστασίας της Δημόσιας Υγείας έναντι του κορωνοϊού COVID-19, γ) του Υπουργού Υγείας για το μέτρο της περίπτωσης (ε) μετά από εισήγηση του ΕΟΔΥ, στην περίπτωση της επιβολής προσωρινού περιορισμού μεμονωμένων προσώπων, ή μετά από γνώμη της Εθνικής Επιτροπής προστασίας της Δημόσιας Υγείας έναντι του κορωνοϊού COVID-19 σε κάθε άλλη περίπτωση, δ) των Υπουργών Παιδείας και Θρησκευμάτων και Υγείας για την επιβολή του μέτρου της περίπτωσης (στ) μετά από γνώμη της Εθνικής Επιτροπής προστασίας της Δημόσιας Υγείας έναντι του κορωνοϊού COVID-19. Με την ίδια απόφαση ορίζεται και κάθε συναφής και αναγκαία πρόβλεψη για ζητήματα διαχείρισης απουσιών, προθεσμιών, εξετάσεων, υποχρεώσεων υποβολής συναφών δηλώσεων και λοιπών ζητημάτων των φορέων και νομικών προσώπων που τίθενται σε καθεστώς προσωρινής απαγόρευσης λειτουργίας, ε) των Υπουργών Προστασίας του Πολίτη, Υγείας, Εσωτερικών και των κατά περίπτωση συναρμόδιων Υπουργών Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, Υποδομών και Μεταφορών και Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, μετά από γνώμη της Εθνικής Επιτροπής προστασίας της Δημόσιας Υγείας έναντι του κορωνοϊού COVID-19, για την επιβολή των μέτρων των περιπτώσεων (ζ) και (η), στ) των Υπουργών Οικονομικών, Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Προστασίας του Πολίτη, Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Υγείας και Εσωτερικών, μετά από γνώμη της Εθνικής Επιτροπής προστασίας της Δημόσιας Υγείας έναντι του κορωνοϊού COVID-19, για την επιβολή των μέτρων της περίπτωσης (θ). Καθεμία εκ των ανωτέρω αποφάσεων εκτός από το επιβαλλόμενο μέτρο, πρέπει να αναφέρει ρητά τη συγκεκριμένη ανάγκη δημόσιας υγείας που επιβάλλει τη λήψη του και να ορίζει τη διάρκεια ισχύος του, τα όργανα επιβολής του, τυχόν χώρους και καταστήματα υλοποίησης, τον τρόπο γνωστοποίησής της, καθώς και κάθε σχετική και αναγκαία λεπτομέρεια για την υλοποίησή της. Στις ίδιες αποφάσεις δύναται να ορίζεται και κάθε συναφής και αναγκαία πρόβλεψη και ρύθμιση για το σύνολο των θεμάτων διαχείρισης υποχρεώσεων των φορέων ή και φυσικών προσώπων που τίθενται, αντιστοίχως, σε καθεστώς προσωρινής απαγόρευσης λειτουργίας ή προσωρινού περιορισμού, όπως ρυθμίσεις για την αναστολή προθεσμιών υπόχρεων, για τυχόν μερική ή πλήρη αναστολή εργασιακών υποχρεώσεων, αναστολή υποχρεώσεων έναντι τρίτων και κάθε συναφές ζήτημα. Με όμοιες αποφάσεις δύναται να αποφασίζεται παράταση της ισχύος των επιβαλλόμενων μέτρων. Οι αποφάσεις επιβολής των ανωτέρω μέτρων ισχύουν από την υπογραφή τους και δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, τηρουμένων πάντως των κείμενων διατάξεων περί προστασίας των προσωπικών δεδομένων. 5. Κάθε πρόσωπο που θίγεται από τα μέτρα του παρόντος άρθρου έχει δικαίωμα να υποβάλει ενώπιον του Προέδρου του Διοικητικού Πρωτοδικείου της περιφέρειας, όπου λαμβάνεται το μέτρο, αντιρρήσεις κατά του μέτρου. Η εκδίκαση των αντιρρήσεων γίνεται με ή χωρίς την παρουσία του αντιλέγοντος, εφόσον αυτός τελεί υπό περιορισμό, ο οποίος μπορεί να εκπροσωπείται από δικηγόρο ή άλλο πρόσωπο. Ο Πρόεδρος αποφαίνεται αμετάκλητα. Κατά τα λοιπά εφαρμόζονται ανάλογα οι διατάξεις του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας. Με απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης δύναται να ρυθμίζονται ειδικότερα ζητήματα για την εφαρμογή της παρούσας παραγράφου. 6. Όποιος δεν συμμορφώνεται με τα μέτρα του παρόντος άρθρου τιμωρείται με φυλάκιση έως δύο (2) ετών, εκτός αν η πράξη τιμωρείται βαρύτερα με άλλη διάταξη.”

4. Επειδή, κατά την έννοια της παραγράφου 5 του άρθρου πρώτου της από 25-2-2020 πράξεως νομοθετικού περιεχομένου, η αρμοδιότητα του προέδρου του διοικητικού πρωτοδικείου για την εκδίκαση “αντιρρήσεων”, δηλαδή ενδίκου βοηθήματος πλήρους δικαιοδοσίας επί του οποίου εφαρμόζονται κατά τα λοιπά αναλόγως οι διατάξεις του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας, αφορά την εφαρμογή σε ατομικές περιπτώσεις των κατά το ως άνω άρθρο υγειονομικών μέτρων και όχι την ευθεία προσβολή των κανονιστικών πράξεων με τις οποίες θεσπίζονται τα μέτρα αυτά. Οι εν λόγω πράξεις – οι οποίες ως κανονιστικές δεν μπορούν, ενόψει της αρχής της διακρίσεως των λειτουργιών, να ελεγχθούν δικαστικώς κατά πλήρη δικαιοδοσία (βλ. ΣτΕ 3919/2010 Ολ.) – υπόκεινται σε αίτηση ακυρώσεως ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας (άρ. 95 παρ. 1 περ. α΄ του Συντάγματος και 45 παρ. 1 του π.δ. 18/1989), τα δε περί του αντιθέτου προβαλλόμενα με την έκθεση απόψεων του Υπουργού Παιδείας, κατά τα οποία αρμόδιος για την εκδίκαση της κρινόμενης αιτήσεως είναι ο πρόεδρος του διοικητικού πρωτοδικείου σύμφωνα με την παρ. 5 του άρθρου πρώτου της από 25-2-2020 πράξεως νομοθετικού περιεχομένου, είναι απορριπτέα ως αβάσιμα.

5. Επειδή το άρθρο 32 του π.δ. 18/1989, όπως συμπληρώθηκε με την προσθήκη παραγράφου 3 με το άρθρο 31 παρ. 1 του ν. 3772/2009 (Α΄ 112), ορίζει τα εξής: “1 … 2. Καταργείται … η δίκη αν μετά την άσκηση της αίτησης ακυρώσεως και έως την πρώτη συζήτηση της υπόθεσης η προσβαλλόμενη πράξη έπαυσε για οποιοδήποτε λόγο να ισχύει, εκτός αν ο αιτών επικαλείται ιδιαίτερο έννομο συμφέρον που δικαιολογεί τη συνέχιση της δίκης … 3. Αν η κατά την προηγούμενη παράγραφο παύση της ισχύος της προσβαλλόμενης πράξεως οφείλεται στο ότι αυτή ήταν περιορισμένης χρονικής ισχύος και μετά τη λήξη της εκδόθηκε νεότερη πράξη ομοίου περιεχομένου ή στο ότι αυτή τροποποιήθηκε ή αντικαταστάθηκε με πράξη η οποία εξακολουθεί να είναι δυσμενής για τον αιτούντα, η δίκη δεν καταργείται αν ο αιτών προβάλει με δικόγραφο, κατατιθέμενο έξι (6) πλήρεις ημέρες πριν από την πρώτη συζήτηση της υποθέσεως, σχετικό ισχυρισμό και ζητήσει τη συνέχιση της δίκης. Με το δικόγραφο αυτό, ο αιτών μπορεί να προβάλει και νέους λόγους ακυρώσεως, στρεφόμενους κατά της νέας πράξεως. Μπορεί επίσης με το ίδιο δικόγραφο να παραιτείται από την προσβολή πράξεων ή από λόγους ακυρώσεως που δεν έχουν αντικείμενο …”.

6. Επειδή μετά την άσκηση της αιτήσεως εκδόθηκαν κατ’ επίκληση της ίδιας νομοθετικής εξουσιοδοτήσεως (άρθρο πρώτο παρ. 2 περ. στ΄ και 4 περ. δ΄ της από 25-2-2020 πράξεως νομοθετικού περιεχομένου) οι εξής κοινές αποφάσεις των Υπουργών Παιδείας και Υγείας: i) Η Δ1α/ΓΠ.οικ. 23093/6-4-2020 κ.υ.α. (Β΄ 1178/6-4-2020), με την οποία επιβλήθηκε όμοιο απαγορευτικό μέτρο για την χρονική περίοδο από 12-4-2020 έως 20-4-2020. Η ισχύς της ανωτέρω κ.υ.α. παρατάθηκε έως τις 28-4-2020 με την Δ1α/ΓΠ. οικ. 25763/16-4-2020 κ.υ.α. (Β΄ 1471/16-4-2020) και έως τις 3-5-2020 με την Δ1α/ΓΠ.οικ. 27283/28-4-2020 κ.υ.α. (Β΄ 1628/28-4-2020). ii) Η Δ1α/ΓΠ.οικ. 27807/2-5-2020 κ.υ.α. (Β΄ 1643/2-5-2020) περί επιβολής ομοίου απαγορευτικού μέτρου με χρονική ισχύ από 4-5-2020 έως 16-5-2020. iii) Η Δ1α/ΓΠ.οικ. 29519/12-5-2020 κ.υ.α. (Β΄ 1816/12-5-2020), ισχύουσα για το χρονικό διάστημα από 17-5-2020 έως 5-6-2020, με την οποία επιτράπηκε η τέλεση λειτουργιών και κάθε είδους θρησκευτικών τελετών υπό όρους, οι οποίοι αφορούν κυρίως τον αριθμό των προσώπων που μπορούν να συμμετέχουν σε λατρευτικές πράξεις εντός των θρησκευτικών χώρων.

7. Επειδή οι αιτούντες ζητούν με το από 6-5-2020 δικόγραφο, το οποίο φέρει τον τίτλο “ΠΡΟΣΘΕΤΟΙ ΛΟΓΟΙ ΑΙΤΗΣΗΣ ΑΚΥΡΩΣΗΣ”, να ακυρωθεί, πέραν των προσβαλλόμενων με το εισαγωγικό δικόγραφο πράξεων (υπό στοιχεία α΄ και β΄ στη σκέψη 1), και η αναφερόμενη στη σκέψη 6 υπό στοιχείο ii κοινή υπουργική απόφαση με χρονική διάρκεια από 4-5-2020 έως 16-5-2020. Το ως άνω δικόγραφο, κατ’ εκτίμηση του περιεχομένου του, πρέπει να θεωρηθεί ως δικόγραφο συνεχίσεως της δίκης ως προς την ανωτέρω πράξη κατά το άρθρο 32 παρ. 3 του π.δ. 18/1989. Περαιτέρω, με το από 14-5-2020 δικόγραφο, το οποίο φέρει τον τίτλο “ΑΙΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΧΙΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ (άρθρο 32 παρ. 2 και 3 του π.δ. 18/1989)”, οι αιτούντες προβάλλουν ότι συντρέχουν λόγοι συνεχίσεως της δίκης τόσο κατά το άρθρο 32 παρ. 2 του π.δ. 18/1989, όσον αφορά τις κ.υ.α. που προσεβλήθησαν με το αρχικό δικόγραφο (πράξεις υπό στοιχεία α΄ και β΄ στη σκέψη 1) και το δικόγραφο “προσθέτων λόγων” (πράξη υπό στοιχείο ii στη σκέψη 6), η ισχύς των οποίων έληξε πριν τη συζήτηση της υποθέσεως, όσο και κατά το άρθρο 32 παρ. 3 του π.δ. 18/1989, όσον αφορά την κ.υ.α. που αναφέρεται υπό το στοιχείο iii στη σκέψη 6, η οποία εξακολουθεί να ισχύει. Οι αιτούντες προβάλλουν, ειδικότερα, ότι έχουν ιδιαίτερο έννομο συμφέρον για τη συνέχιση της δίκης κατά το άρθρο 32 παρ. 2 του π.δ. 18/1989, το οποίο συνίσταται στην “ηθική βλάβη” που τους έχουν προξενήσει οι ως άνω προσβαλλόμενες πράξεις, πλήττοντας τον πυρήνα του δικαιώματός τους στην άσκηση της θρησκευτικής ελευθερίας/λατρείας. Η ηθική αυτή βλάβη, όπως περαιτέρω ισχυρίζονται, προκλήθηκε εξ αιτίας της έντονης ψυχικής και συναισθηματικής δοκιμασίας που υπέστησαν λόγω της αποκοπής τους από τη λατρευτική κοινότητα και δεν μπορεί να αποκατασταθεί από τη Διοίκηση ή στο πλαίσιο άλλης δίκης, διότι “μόνο με τη ρητή και πανηγυρική ακύρωση της προσβαλλομένης … ικανοποιείται το συνταγματικό δικαίωμα [των αιτούντων] – που απορρέει από τον συνδυασμό των άρθρων 2, 13 και 20 του Συντάγματος – να [αξιώσουν] την “επανόρθωση” της ηθικής [τους] βλάβης”. Ακόμη, οι αιτούντες υποστηρίζουν ότι η αποκατάσταση της ηθικής βλάβης δεν μπορεί να είναι πλήρης με την άσκηση αγωγής στα τακτικά διοικητικά δικαστήρια, ώστε να αποτελεί αποτελεσματικό ένδικο βοήθημα σύμφωνα με τα άρθρα 9 και 13 της ΕΣΔΑ, καθόσον με αυτήν δεν επέρχεται ακύρωση της πράξεως ούτε μπορεί να αξιωθεί η καταδίκη του εναγομένου σε παράλειψη της ίδιας προσβολής στο μέλλον. Τέλος, ως προς την ισχύουσα κ.υ.α. (πράξη υπό στοιχείο iii στη σκέψη 6) οι αιτούντες προβάλλουν ότι έχει όμοιο, κατά τα ουσιώδη σημεία της, περιεχόμενο με τις αρχικώς προσβληθείσες, το οποίο εξακολουθεί να είναι δυσμενές γι’ αυτούς.