Η συμπλήρωση του ορίου ηλικίας για την αποχώρηση καθηγητή ΑΕΙ συνιστά νόμιμο λόγο διακοπής της πρυτανικής θητείας (ΣτΕ Ολ 4308/2015, πρβλ. ΣτΕ 2356/2014 5μ και ΣτΕ 4335/2014 7μ)

Η συμπλήρωση του ορίου ηλικίας για την αποχώρηση καθηγητή ΑΕΙ συνιστά νόμιμο λόγο διακοπής της πρυτανικής θητείας (ΣτΕ Ολ 4308/2015, πρβλ. ΣτΕ 2356/2014 5μ και ΣτΕ 4335/2014 7μ)

Αντικείμενο της πρόσφατης απόφασης της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας ΣτΕ Ολ 4308/2015 [A4308-2015] είναι το κατά πόσον η πρυτανική θητεία μπορεί να συνεχιστεί ή όχι μετά την αποχώρηση από την ενεργό υπηρεσία του καθηγητή του οικείου Ιδρύματος που εξελέγη Πρύτανης λόγω συμπλήρωσης του ορίου ηλικίας (του 67^ου έτους). Το ζήτημα ανέκυψε, αφενός, διότι ο Ν. 4009/2011 δεν θεσπίζει ως κώλυμα για την εκλογή στο αξίωμα του Πρύτανη την αποχώρηση υποψηφίου καθηγητή ημεδαπού ΑΕΙ από την υπηρεσία λόγω συμπλήρωσης του νομίμου ορίου ηλικίας κατά τη διάρκεια της προκηρυσσόμενης θητείας (σε αντιδιαστολή με το προηγούμενο νομοθετικό καθεστώς) και, αφετέρου, διότι κατά ρητή διάταξη του Ν. 4009/2011, ο εκλεγόμενος Πρύτανης διορίζεται με απόφαση του Συμβουλίου του οικείου Ιδρύματος (ΣΙ) για τετραετή θητεία, η οποία διακόπτεται πριν από τη λήξη της σε περίπτωση που ο Πρύτανης παραιτηθεί ή εκλείψει για οποιονδήποτε λόγο, φυσικό ή νομικό, ο οποίος αναφύεται το πρώτον κατά τη διάρκεια της θητείας του (άρθρο 8 § 16 περ. δ΄ Ν. 4009/ 2011), ενώ η συμπλήρωση του νομίμου ορίου ηλικίας για την αποχώρησή του, ως καθηγητή ΑΕΙ, από την ενεργό υπηρεσία είναι προβλεπτή κατά την έναρξη της θητείας του Πρύτανη. Η Ολομέλεια του Δικαστηρίου δέχθηκε ότι η πρυτανική θητεία λήγει υποχρεωτικά με τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας για την αποχώρηση καθηγητή ΑΕΙ.

Για την τελική αυτή κρίση χρειάσθηκε να επιληφθούν της υπόθεσης διαδοχικά τρεις σχηματισμοί του Δικαστηρίου. Ενώ η 5μελής και η 7μελής σύνθεση του Γ΄ Τμήματος, με τις αποφάσεις ΣτΕ 2356/2014 και ΣτΕ 4335/2014 [2356], αντιστοίχως, κατέληξαν στην αποσύνδεση της πρυτανικής θητείας από την ιδιότητα του ενεργού μέλους ΔΕΠ και, συνακολούθως, στη συνέχιση της πρυτανικής θητείας και μετά την αποχώρηση καθηγητή λόγω συμπλήρωσης του ορίου ηλικίας, η Ολομέλεια του Δικαστηρίου, με την απόφαση ΣτΕ Ολ 4308/2015, κατέληξε στην αντίθετη άποψη, δεχόμενη τη λήξη της θητείας με τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας για την αποχώρηση. Σημειώνεται ότι οι δύο αποφάσεις του Γ΄ Τμήματος έχουν παρεμφερή διατύπωση, ιδίως στις σκέψεις 3 και 4 αμφοτέρων, οι οποίες περιλαμβάνουν την παράθεση των εφαρμοστέων διατάξεων (σκ. 3) και την ερμηνεία τους, αφενός, από την πλειοψηφία των μελών του Δικαστηρίου και, αφετέρου, από τη μειοψηφία (σκ. 4). Στην απόφαση ΣτΕ Ολ 4308/2015, οι εφαρμοστέες διατάξεις παρατίθενται στη σκέψη 4, ενώ στη σκέψη 5 εκτίθεται η ερμηνεία τους. Το ενδιαφέρον είναι ότι η γνώμη της μειοψηφίας των δύο αποφάσεων του Γ΄ Τμήματος κατέστη γνώμη της πλειοψηφίας και, επομένως, τελική κρίση του Δικαστηρίου, ενώ η πλειοψηφούσα στις εν λόγω αποφάσεις γνώμη υποστηρίχθηκε από τη μειοψηφία των μελών της Ολομέλειας. Σημειώνεται ότι την άποψη περί σύνδεσης της πρυτανικής θητείας με την ιδιότητα του ενεργού μέλους ΔΕΠ είχε υιοθετήσει και το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους με τη Γνωμοδότηση ΝΣΚ 83/2014. Στο ίδιο πνεύμα κινήθηκε και η Γνωμ. ΝΣΚ 95/2013, σχετικά με τη θητεία του Κοσμήτορα.

Θα  μπορούσε να θεωρηθεί ότι, όσον αφορά την νομική τεκμηρίωση, και οι δύο προσεγγίσεις είναι υποστηρίξιμες. Η μειοψηφούσα (στην Ολομέλεια) άποψη έχει υπέρ αυτής το γράμμα του νόμου, ο οποίος, στις περιπτώσεις που ήθελε κώλυμα εκλογιμότητας, το προέβλεψε ρητώς. Πράγματι, κατά το άρθρο 8 παρ. 4 στοιχ. α΄, του Ν. 4009/2011, δεν επιτρέπεται να είναι υποψήφιοι για τη θέση του εσωτερικού μέλους του ΣΙ καθηγητές οι οποίοι αποχωρούν από την υπηρεσία πριν από τη λήξη της τετραετούς θητείας. Σχετικό κώλυμα δεν προβλέπεται για τον Πρύτανη, σε αντιδιαστολή, μάλιστα, προς το άρθρο 12 παρ. 1 του Ν. 1268/1982, κατά το οποίο «[ω]ς πρύτανεις, αντιπρύτανεις, κοσμήτορες σχολών, πρόεδροι τμημάτων και διευθυντές τομέα εκλέγονται καθηγητές και αναπληρωτές καθηγητές. Δεν μπορεί να είναι υποψήφιος και να εκλεγεί εκείνος, που αποχωρεί  λόγω συμπλήρωσης του ανώτερου ορίου ηλικίας κατά τη διάρκεια της προκηρυσσόμενης θητείας των ανωτέρω αξιωμάτων». Περαιτέρω, ο νομοθέτης προβλέπει εκλογή για τετραετή πρυτανική θητεία χωρίς αιρέσεις και εξαιρέσεις. Η κρατήσασα γνώμη όμως (πλειοψηφία στην Ολομέλεια) περί σύνδεσης πρυτανικής θητείας και ιδιότητας ενεργού μέλους ΔΕΠ, παρά την έλλειψη ρητής νομοθετικής πρόβλεψης, συνιστά την πλέον ρεαλιστική προσέγγιση του ζητήματος, καθόσον λαμβάνει υπόψη τόσο την παραδοσιακή φύση και τη λειτουργία του πρυτανικού αξιώματος, όσο και τις πραγματικές ανάγκες της διοίκησης του ΑΕΙ, ως ιδρύματος που παράγει και μεταδίδει γνώση. Αποδοχή της άλλης εκδοχής ενέχει τον κίνδυνο να καταστήσει τον πρύτανη απλό διοικητή ή διαχειριστή του Ιδρύματος, αφού δεν θα μπορεί να εμπλακεί ενεργά στo σύνολο των  ακαδημαϊκών δραστηριοτήτων του. [Βλ. αντίθετη άποψη με ενδελεχή νομική τεκμηρίωση στη Γνωμοδότηση του Αθ. Τσιρωνά, Κωλύματα και ασυμβίβαστα του Ν. 4009/2011 για υποψηφιότητα και εκλογή σε θέση πρύτανη, ΕφημΔΔ 6/2013, σ. 819 (824-826)].

Διάγραμμα της απόφασης ΣτΕ Ολ 4308/2015

Ι. Προσβαλλόμενες πράξεις

(α) Η Φ.120.61/18/115918/Β2/23.7.2014 απόφαση του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων με την οποία διαπιστώθηκε, κατόπιν της 5744/30.4.2014 αποφάσεως του ΣΙ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, ότι ο διορισμός του αιτούντος ως Πρύτανη του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας έγινε με θητεία λήγουσα στις 31.8.2014, κατά τροποποίηση της αρχικώς ορισθείσας λήξης αυτής στις 31.8.2016, λόγω συμπλήρωσης του ορίου ηλικίας και υποχρεωτικής αποχώρησης από την υπηρεσία και (β) η 10459/11.7.2014 απόφαση του ΣΙ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (φ. 435/21.7.2014, τ. Υ.Ο.Δ.Δ.), με την οποία διορίσθηκε, κατόπιν εκλογής, στη θέση του Πρύτανη του ως άνω Πανεπιστημίου ο παρεμβαίνων με θητεία από 1.9.2014 έως 31.8.2018 και (γ) η Φ.120.61/24/119521/Β2/29.7.2014 απόφαση του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων, με την οποία διαπιστώθηκε ο διορισμός του παρεμβαίνοντος με την προαναφερθείσα θητεία.

ΙΙ. Εφαρμοστέες διατάξεις

Τυπικά και ουσιαστικά προσόντα για την εκλογή Πρύτανη – διαδικασία εκλογής – διάρκεια θητείας – λόγοι λήξης θητείας

Ο Ν. 4009/2011, για τη δομή, λειτουργία κλπ. των ΑΕΙ (Α΄ 195) ορίζει στο άρθρο 8 («Όργανα του ιδρύματος»), όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 2 παρ. 8 του Ν. 4076/2012 (Α΄ 159), τα εξής: «1. Τα όργανα του ιδρύματος είναι:
α) το Συμβούλιο, β) ο πρύτανης και γ) η Σύγκλητος. 2. … 15. Ως πρύτανης εκλέγεται καθηγητής πρώτης βαθμίδας Α.Ε.Ι. [Ανωτάτου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος] της ημεδαπής ή της αλλοδαπής, με ελληνική ιθαγένεια και άριστη γνώση της ελληνικής γλώσσας, αναγνωρισμένο κύρος και σημαντική διοικητική εμπειρία. 16. α) Ο Πρύτανης εκλέγεται από τους καθηγητές και τους υπηρετούντες λέκτορες του ιδρύματος, με άμεση, μυστική και καθολική ψηφοφορία, ύστερα από διεθνή πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος, η οποία εκδίδεται από τον πρόεδρο του Συμβουλίου, τρεις μήνες πριν τη λήξη της θητείας του υπηρετούντος Πρύτανη. β) … δ) Ο Πρύτανης διορίζεται με απόφαση του Συμβουλίου, που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, για τετραετή θητεία. Ο Υπουργός Παιδείας … εκδίδει διαπιστωτική πράξη για το διορισμό του Πρύτανη. Αν ο Πρύτανης παραιτηθεί ή για οποιονδήποτε λόγο εκλείψει, εκλέγεται νέος Πρύτανης για πλήρη θητεία. Στην ανωτέρω περίπτωση ο Πρόεδρος του Συμβουλίου, εκδίδει την, κατά την περίπτωση α΄ της παρούσας παραγράφου, διεθνή πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος…».

Όριο ηλικίας καθηγητών ΑΕΙ. Δραστηριότητες και ιδιότητες που μπορούν να διατηρηθούν και μετά την αποχώρηση

α) Σύνταγμα

Το άρθρο 16 παρ. 6 (υποπαρ. 3) του Συντάγματος προβλέπει ότι «[ν]όμος ορίζει το όριο της ηλικίας των καθηγητών των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων· εωσότου εκδοθεί ο νόμος αυτός οι καθηγητές που υπηρετούν αποχωρούν αυτοδικαίως μόλις λήξει το ακαδημαϊκό έτος μέσα στο οποίο συμπληρώνουν το εξηκοστό έβδομο έτος της ηλικίας τους».

β) Νομοθετικές διατάξεις

Σε εκτέλεση της ανωτέρω συνταγματικής διατάξεως, με το άρθρο 17 του Ν. 2327/1995 (Α΄ 156), όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 45 παρ. 5 του Ν. 2413/1996 (Α΄ 124) και όπως η παρ. 5 του άρθρου αυτού αντικαταστάθηκε με το άρθρο 26 παρ. 5 περ. β΄ του Ν. 3549/2007 (Α΄ 69) και τροποποιήθηκε με το άρθρο 34 παρ. 1 του Ν. 4115/2013 (Α΄ 24), ορίζονται τα εξής: «1. Μέλη Δ.Ε.Π. [Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού] των Α.Ε.Ι. αποχωρούν αυτοδικαίως από τη θέση τους, μόλις λήξει το ακαδημαϊκό έτος, μέσα στο οποίο συμπληρώνουν το εξηκοστό έβδομο έτος (67ο) έτος της ηλικίας τους. … 2. … 5. Μέλη Δ.Ε.Π. των Α.Ε.Ι., που αποχωρούν λόγω συνταξιοδότησης, διατηρούν την ιδιότητα του μέλους τριμελούς συμβουλευτικής επιτροπής υποψήφιων διδακτόρων, την ιδιότητα του επιβλέποντος καθηγητή και την ιδιότητα μέλους επταμελούς εξεταστικής επιτροπής για τελική αξιολόγηση και κρίση διδακτορικών διατριβών, τις οποίες έχουν πριν την αποχώρησή τους. Διατηρούν επίσης τις θέσεις σε διοικητικά συμβούλια Ν.Π.Δ.Δ. ή σε κάθε είδους επιτροπές, στις οποίες είχαν διορισθεί ως μέλη Δ.Ε.Π. πριν την αποχώρησή τους, συνεχίζουν να συμμετέχουν σε όσα ερευνητικά προγράμματα συμμετείχαν πριν από αυτή και μπορούν να ορίζονται ως μέλη εισηγητικών επιτροπών για την κρίση μελών Δ.Ε.Π.. Τέλος μπορούν να παραδίδουν μεταπτυχιακά μαθήματα και να διδάσκουν σε ινστιτούτα δια βίου εκπαίδευσης». Τέλος, με το άρθρο 7 παρ. 4 του ν. 3194/2003 (Α΄ 267) ορίζεται ότι «Τα μέλη Δ.Ε.Π. πανεπιστημίων (…) αποχωρούν από την υπηρεσία την 31η Αυγούστου του έτους, κατά τη διάρκεια του οποίου συμπληρώνουν το 67ο έτος της ηλικίας τους, ανεξαρτήτως αν γεννήθηκαν πριν ή μετά την ημερομηνία αυτή. …».

ΙΙΙ. Ερμηνεία εφαρμοστέων διατάξεων

Α. Πλειοψηφία: υποχρεωτική λήξη πρυτανικής θητείας με τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας για την αποχώρηση καθηγητή

Απώλεια οποιασδήποτε ακαδημαϊκής ή διοικητικής ιδιότητας του αποχωρούντος λόγω ορίου ηλικίας, πλην ρητών, σαφών και ειδικών εξαιρέσεων

Με τη διάταξη του άρθρου 16 παρ. 6 του Συντάγματος παρέχεται στον κοινό νομοθέτη ευρεία εξουσιοδότηση να καθορίσει το όριο ηλικίας για την αποχώρηση των καθηγητών Α.Ε.Ι. από την ενεργό υπηρεσία. Με την ίδια όμως συνταγματική διάταξη επιβάλλεται επίσης η αποχώρηση αυτή να είναι κατ’ αρχήν πλήρης, να έχει δηλαδή ως συνέπεια την απώλεια οποιασδήποτε ακαδημαϊκής ή διοικητικής ιδιότητας του αποχωρούντος μέλους Δ.Ε.Π.. Και ναι μεν ο κοινός νομοθέτης δεν κωλύεται να θεσπίσει ειδικές και περιορισμένου εύρους εξαιρέσεις από τον εν λόγω συνταγματικό κανόνα, οι εξαιρέσεις όμως αυτές πρέπει να θεσπίζονται κατά τρόπο ρητό και σαφή, με διατάξεις που το περιεχόμενό τους ρυθμίζει ειδικώς τα ζητήματα της υποχρεωτικής αποχωρήσεως των καθηγητών Α.Ε.Ι. λόγω ορίου ηλικίας (όπως οι μνημονευθείσες διατάξεις των άρθρων 17 παρ. 5 του Ν. 2327/1995, 8 παρ. 12 και 16 του Ν. 4009/2011), ώστε να εξασφαλίζεται κάθε φορά το περιορισμένο εύρος των εν λόγω εξαιρετικών ρυθμίσεων. Στην προκειμένη περίπτωση, οι ανωτέρω προϋποθέσεις για τη θέσπιση συνταγματικώς επιτρεπτής εξαιρέσεως από τον ως άνω κανόνα της υποχρεωτικής αποχωρήσεως των καθηγητών Α.Ε.Ι. δεν πληρούνται. Και τούτο, διότι εκ του ότι ο νόμος ορίζει ως τετραετή τη θητεία του εν ενεργεία Πρύτανη, χωρίς να προβλέπει ως κώλυμα εκλογιμότητας τη συμπλήρωση από τον υποψήφιο του ορίου ηλικίας αποχωρήσεως από την υπηρεσία κατά τη διάρκεια της προκηρυσσομένης θητείας, δεν μπορεί πάντως να συναχθεί κατά τρόπο ρητό και σαφή, όπως απαιτείται κατά τα ανωτέρω, θέσπιση εξαιρέσεως από τον κανόνα της πλήρους αποχωρήσεως από τα καθήκοντά του τού καταλαμβανομένου από το νόμιμο όριο ηλικίας καθηγητή ημεδαπού Α.Ε.Ι..

Η ενεργός ακαδημαϊκή ιδιότητα του Πρύτανη αποτελεί οργανικό στοιχείο της πρυτανικής ιδιότητας

Τούτο, άλλωστε, θα ερχόταν σε αντίθεση και προς τη συστηματική ερμηνεία των διατάξεων του Ν. 4009/2011. Πράγματι, σύμφωνα με αυτές, η ενεργός ακαδημαϊκή ιδιότητα του Πρύτανη ως ασκούντος πλήρως τις διδακτικές και ερευνητικές του δραστηριότητες, όχι μόνο δεν αναστέλλεται, κατ’ αρχήν, κατά τη διάρκεια της πρυτανικής θητείας (βλ. άρθρο 24 παρ. 2 του Ν. 4009/2011, όπως ισχύει, καθώς και άρθρο 6 παρ. 3 περ. β΄ του Ν. 2530/1997, σε συνδυασμό με τις διατάξεις των άρθρων 80 παρ. 22 περ. α΄ και 81 περ. 16 Ν. 4009/2011), αλλά αποτελεί οργανικό στοιχείο της πρυτανικής ιδιότητας, δεδομένου ότι τα καθήκοντα του Πρύτανη δεν είναι απλώς διοικητικά, αλλά συνδέονται αποφασιστικώς με τη διδασκαλία και την έρευνα, όπως προκύπτει, αφενός από τη φύση των αρμοδιοτήτων του για τα προγράμματα σπουδών και τις εκπαιδευτικές και ερευνητικές δραστηριότητες του Ιδρύματος (άρθρο 8 παρ. 18 περ. ιστ΄ και ιζ΄ του Ν. 4009/2011) και, αφετέρου, από τις συναφείς αρμοδιότητες επί ακαδημαϊκών θεμάτων της Συγκλήτου, της οποίας ο Πρύτανης είναι μέλος (άρθρο 8 παρ. 19 και παρ. 20 περ. α΄, β΄, γ΄, δ΄, στ΄, ζ΄, η΄ και θ΄ του Ν. 4009/2011) (πρβλ. ΑΕΔ 30/1985, ΣΕ 2122/1991 7μ). Συνεπώς, η ενεργός αυτή ακαδημαϊκή ιδιότητα πρέπει όχι μόνο να συντρέχει κατά την εκλογή του Πρύτανη, αλλά και να διατηρείται καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας του.

Επέκταση της συμμετοχής στη διοίκηση των Α.Ε.Ι. καθηγητών που έχουν απολέσει την ενεργό ακαδημαϊκή ιδιότητα θα ισοδυναμούσε με μη ανεκτή κατά το Σύνταγμα διάρρηξη του κανόνα της πλήρους αποχώρησης των μελών Δ.Ε.Π. από το σύνολο των καθηκόντων τους, όταν συμπληρώνουν το νόμιμο όριο ηλικίας

Υπό αντίθετη εκδοχή, θα έπρεπε να γίνει δεκτό ότι ομοίου περιεχομένου εξαίρεση από την υποχρεωτική αποχώρηση των καθηγητών Α.Ε.Ι. λόγω συμπληρώσεως του ορίου ηλικίας θεσπίζεται και για άλλα μονοπρόσωπα όργανα, όπως οι Κοσμήτορες και οι Πρόεδροι Τμημάτων, αφού ούτε γι’ αυτά προβλέπεται ρητώς ως κώλυμα εκλογής η τυχόν συμπλήρωση του νομίμου ορίου ηλικίας των φορέων τους κατά τη διάρκεια της θητείας τους (βλ. άρθρα 9 παρ. 2 περ. α΄ και 10 παρ. 2 Ν. 4009/2011, όπως ισχύουν). Τέτοια, όμως, επέκταση της συμμετοχής στη διοίκηση των Α.Ε.Ι. καθηγητών που έχουν απολέσει την ενεργό ακαδημαϊκή ιδιότητα και μάλιστα παρά τη σιωπή του νόμου θα αποτελούσε μείζονα και μη ανεκτή κατά το Σύνταγμα διάρρηξη του κανόνα της πλήρους αποχωρήσεως των μελών Δ.Ε.Π. από το σύνολο των καθηκόντων τους, όταν συμπληρώνουν το νόμιμο όριο ηλικίας.

Ανεκτό από τον νομοθέτη το ενδεχόμενο μη ολοκλήρωσης της πλήρους θητείας του εκλεγέντος Πρύτανη λόγω της κατάληψής του από το νόμιμο όριο ηλικίας κατά τη διάρκειά της, ελλείψει θέσπισης σχετικού κωλύματος εκλογής

Το ενδεχόμενο, εξάλλου, να μην ολοκληρωθεί η πλήρης θητεία του εκλεγέντος Πρύτανη λόγω της καταλήψεώς του από το νόμιμο όριο ηλικίας κατά τη διάρκειά της γίνεται προδήλως αποδεκτό από τον νομοθέτη, εφόσον δεν θεσπίζεται κώλυμα εκλογής για τον ανωτέρω λόγο, η εκτίμηση δε του ενδεχομένου αυτού αναφορικά με τη διοικητική σταθερότητα του Ιδρύματος επαφίεται στην κρίση των μελών του εκλεκτορικού σώματος κατά την εκλογή του νέου Πρύτανη.

Δεν συντρέχει παραβίαση της αρχής της ίσης μεταχείρισης πρυτάνεων προερχομένων από αλλοδαπό (μη προβλέπον όριο ηλικίας υποχρεωτικής αποχώρησης) και ημεδαπό ΑΕΙ

Τέλος, το ενδεχόμενο Πρύτανης προερχόμενος από αλλοδαπό Α.Ε.Ι. να μην υπόκειται σε όριο ηλικίας υποχρεωτικής αποχωρήσεώς του από το ίδρυμα αυτό ή να μην υπόκειται στο ίδιο όριο με τους καθηγητές των ημεδαπών Α.Ε.Ι., δεν μπορεί να οδηγήσει, κατ’ επίκληση της συνταγματικής αρχής της ισότητας (άρθρο 4 παρ. 1 Συντ.), σε μη εφαρμογή όσων εκτέθηκαν ανωτέρω για τους Πρυτάνεις οι οποίοι είναι καθηγητές ημεδαπών Α.Ε.Ι.. Και τούτο, διότι ανεξαρτήτως του ότι οι δύο αυτές κατηγορίες καθηγητών τελούν προδήλως υπό διαφορετικές συνθήκες ως προς τους όρους κατοχής της ενεργού ακαδημαϊκής ιδιότητας, πάντως, λόγω της τυπικής ισοδυναμίας όλων των συνταγματικών διατάξεων και αρχών (βλ. ΣτΕ Ολ 292/1984, ΑΕΔ 11/2003 κ.ά.), η επίκληση της αρχής της ισότητας δεν είναι δυνατό να καταστήσει ανεφάρμοστη τη διάταξη του άρθρου 16 παρ. 6 του Συντάγματος καθό μέρος αυτή επιτάσσει την αποχώρηση των καθηγητών των ημεδαπών Α.Ε.Ι. από όλα τα καθήκοντά τους όταν καταλαμβάνονται από το νομοθετικώς οριζόμενο όριο ηλικίας, εφόσον ο νομοθέτης δεν έχει ορίσει ρητώς το αντίθετο με συνταγματικώς έγκυρο τρόπο.

Υπαγωγή

Με τα δεδομένα αυτά, πρέπει να γίνει δεκτό ότι οι παρατεθείσες διατάξεις του Ν. 4009/2011, ερμηνευόμενες σύμφωνα με το Σύνταγμα, δεν θεσπίζουν δυνατότητα συνεχίσεως και ολοκληρώσεως της θητείας του εν ενεργεία Πρύτανη, όταν αυτός καταλαμβάνεται από το νόμιμο όριο ηλικίας των καθηγητών των ημεδαπών Α.Ε.Ι..

Β. Μειοψηφούσα γνώμη: αποσύνδεση πρυτανικής θητείας από τη διατήρηση της ενεργού ακαδημαϊκής ιδιότητας

Εξαντλητική απαρίθμηση των λόγων πρόωρης λήξης της θητείας – Η αποχώρηση από την ενεργό υπηρεσία λόγω ορίου ηλικίας κατά την πρυτανική θητεία δεν αποτελεί κώλυμα εκλογής υποψηφίου – Κατάργηση της σχετικής διάταξης του προϊσχύσαντος δικαίου – Περιπτώσεις ρητής θέσπισης τέτοιου κωλύματος

Κατά την έννοια της διάταξης του άρθρου 8 παρ. 16 περ. δ´ του Ν. 4009/2011 ο Πρύτανης εκλέγεται από τους καθηγητές και τους υπηρετούντες λέκτορες του ιδρύματος, με άμεση, μυστική και καθολική ψηφοφορία για πλήρη τετραετή θητεία, η οποία κατά ρητή πρόβλεψη του νόμου μπορεί να περιοριστεί εκ των υστέρων μόνο αν ο Πρύτανης παραιτηθεί ή για οποιονδήποτε λόγο εκλείψει και πάντως όχι για λόγο σχετιζόμενο με την ενεργό ιδιότητα μέλους ΔΕΠ. Για τον λόγο αυτό ο νομοθέτης συνειδητώς κατήργησε την οικεία διάταξη του προϊσχύσαντος δικαίου (άρθρο 12 παρ. 1 του Ν. 1268/1982, όπως ίσχυε), η οποία προέβλεπε ρητώς κώλυμα εκλογής υποψηφίου την αποχώρηση κατά την διάρκεια της πρυτανικής θητείας από την ενεργό υπηρεσία ως καθηγητή ΑΕΙ λόγω συμπληρώσεως του νομίμου ορίου ηλικίας. Αντιθέτως, όπου ο νόμος θέλησε τη θέσπιση τέτοιου κωλύματος, το προέβλεψε ρητώς, όπως στην περίπτωση των υποψηφίων εσωτερικών μελών του Συμβουλίου του Ιδρύματος (άρθρ. 8 παρ. 4 περ. α´ του Ν. 4009/2011).

Η ιδιότητα του εν ενεργεία καθηγητή είναι προσόν εκλογής – Αποδοχή από τον νομοθέτη της εκδοχής να μην ασκεί ο πρύτανης και διδακτικά καθήκοντα κατά τη θητεία του – Εκλογή καθηγητή της αλλοδαπής – Καινοτομία του Ν. 4009/2011

Κατά την πρόδηλη έννοια της εφαρμοστέας εν προκειμένω διατάξεως (άρθρ. 8 παρ. 16 περ. δ´) συστηματικώς ερμηνευομένης, ο νομοθέτης προβλέπει μεν ως προσόν εκλογής στη θέση του Πρύτανη την ιδιότητα του εν ενεργεία καθηγητή ωστόσο αποδέχεται και την εκδοχή, κατά τη διάρκεια της πρυτανικής θητείας, ο Πρύτανης να μην ασκεί παράλληλα και διδακτικά και εκπαιδευτικά καθήκοντα, δεδομένου ότι για ενδεχόμενη εκλογή ως Πρυτάνεως καθηγητού από αλλοδαπό ΑΕΙ θα είναι εκ των πραγμάτων αδύνατη η άσκηση των εκπαιδευτικών καθηκόντων. Άλλωστε αυτή ήταν και η καινοτομία του ν. 4009/2011 σε σχέση με τον κύκλο προσώπων που μπορούσαν να εκλεγούν ως Πρυτάνεις υπό την ισχύ του Ν. 1268/1982, δεδομένου ότι σύμφωνα με το άρθρο 8 παρ. 15-16 περ. α´ και δ´ ως Πρύτανης εκλέγεται καθηγητής αναγνωρισμένου κύρους της ημεδαπής ή της αλλοδαπής με ικανή διοικητική εμπειρία κατόπιν διεθνούς πρόσκλησης και για θητεία 4 ετών.

Έμφαση στα διοικητικά καθήκοντα του Πρύτανη

Αυτό συμπορεύεται με την ιδιότητα του Πρυτάνεως ως κατ’ εξοχήν μονομελούς οργάνου που ασκεί κυρίως διοικητικά καθήκοντα (βλ. δήλωση της Υπουργού Παιδείας, Α. Διαμαντοπούλου κατά τη συνεδρίαση της Βουλής της 23.8.2011 ότι «ο Πρύτανης είναι και ηγέτης αλλά είναι και διοικητής του πανεπιστημίου και ως διοικητής του πανεπιστημίου το 92% των αρμοδιοτήτων του είναι διοικητικές»).

Συμβατότητα προς το άρθρο 16 παρ. 6 του Συντάγματος – Ευχέρεια του νομοθέτη να καθορίσει το όριο ηλικίας των καθηγητών και όχι τη θητεία εκλεγμένου οργάνου

Η ως άνω νομοθετική ρύθμιση δεν αντίκειται στη διάταξη του άρθρου 16 παρ. 6 του Συντάγματος, δεδομένου ότι με την εν λόγω διάταξη παρέχεται ευρεία ευχέρεια στον κοινό νομοθέτη να καθορίσει το όριο ηλικίας των καθηγητών ΑΕΙ και όχι το όριο ηλικίας ή την ολοκλήρωση της θητείας εκλεγμένου μονομελούς οργάνου διοικήσεως του ΑΕΙ όπως είναι ο Πρύτανης. Δυνατότητα θεσπίσεως ειδικών εξαιρέσεων από τον συνταγματικό κανόνα της αποχωρήσεως μέλους ΔΕΠ λόγω συμπληρώσεως του ορίου ηλικίας προβλέπεται ήδη από τον νομοθέτη (βλ. άρθρο 17 παρ. 5 του Ν. 2327/1995, στην περίπτωση εκλογής συνταξιούχων καθηγητών άλλων ΑΕΙ ως εξωτερικών μελών του ΣΙ, άρθρο 8 παρ. 5 περ. α´ του Ν. 4009/2011, όπως ισχύει) και στην περίπτωση συμμετοχής συνταξιούχων καθηγητών σε προγράμματα μεταπτυχιακών και διδακτορικών σπουδών (άρθρο 16 παρ. 8 του Ν. 4009/2011), η ρύθμιση δε αυτή κείται εντός των ορίων που παρέχονται με τη διάταξη του άρθρου 16 παρ. 6 του Συντάγματος.

IV. Συνέπεια

Oι ως άνω παραδεκτώς προσβαλλόμενες πράξεις, οι οποίες στηρίζονται στο ότι η θητεία του αιτούντος ως Πρύτανη του ανωτέρω Πανεπιστημίου λήγει πρόωρα την 31.8.2014 λόγω καταλήψεώς του από το νόμιμο όριο ηλικίας είναι νόμιμες. Συνεπώς, η κρινόμενη αίτηση ακυρώσεως πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμη.