Φροντιστήριο σύνθεσης δημοσίου δικαίου, 23 Μαΐου 2018
Πρακτικό [A2287-2015 ΣτΕ]
Η κ. Ψ είναι συνταξιούχος του τέως Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ και ήδη Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (Ε.Φ.Κ.Α.) και του τέως Ενιαίου Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης (Ε.Τ.Ε.Α.) και ήδη Ενιαίου Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ Παροχών (Ε.Τ.Ε.Α.Ε.Π.), της οποίας οι απονεμηθείσες σε αυτήν από τους ανωτέρω ασφαλιστικούς φορείς συντάξεις (κύρια και επικουρική), περιορίστηκαν δυνάμει: i) του άρθρου τρίτου παρ.10 του ν.3845/2010, ii) του άρθρου 44 παρ. 13 του ν.3986/2011, iii) του άρθρου 2 παρ. 3 του ν. 4024/2011, iv) του άρθρου 6 παρ. 2 του ν. 4051/2012 και v) του άρθρου πρώτου παρ. ΙΑ υποπαρ. ΙΑ.5 περ. 1 και υποπαρ. ΙΑ.6 περ. 3 του ν. 4093/2012. Να σημειωθεί δε ότι συνταξιοδοτήθηκε με σχετικές πράξεις απονομής κύριας και επικουρικής συντάξεως του Διευθυντή του Περιφερειακού Υποκαταστήματος του Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ. Θεσσαλονίκης.
Α. Επειδή, θέλει να προσφύγει ενώπιον των δικαστηρίων, μεταβαίνει στις 20.01.2017, σε δικηγόρο της περιοχής της και ρωτά ποια ένδικα βοηθήματα μπορεί να ασκήσει και ενώπιον ποιου δικαστηρίου. Τι θα της απαντούσατε στο ερώτημα αυτό;
Β.Τελικώς, επιλέγει να ασκήσει αγωγή αποζημιώσεως των άρθρων 105 και 106 του Εισ.Ν.Α.Κ., στις 02.02.2017 ενώπιον του Διοικητικού Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης, με την οποία αιτείται την καταβολή σ’ αυτή χρηματικής αποζημιώσεως, ίση με τις μειώσεις που της επιβλήθηκαν στα ποσά της κύριας και επικουρικής συντάξεως που ελάμβανε, με την αιτιολογία ότι οι όλες οι διατάξεις των προαναφερόμενων νόμων είναι αντισυνταγματικές, καθώς προσβάλλουν τον πυρήνα του κοινωνικοασφαλιστικού της δικαιώματος κατά παράβαση του άρθρου 22 παρ.5 του Συντάγματος, και την αρχή της ισότητας των πολιτών στην κατανομή των δημοσίων βαρών, σύμφωνα με το άρθρο 4 παρ.5 του Συντάγματος.
Ερωτάται: 1. Η αγωγή αποζημιώσεως των άρθρων 105-106 του Εισ.Ν.Α.Κ. μπορεί να ασκηθεί ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων και ποιες προϋποθέσεις πρέπει να συντρέχουν προς τούτο; 2. Δημιουργείται ευθύνη του κράτους ή των ν.π.δ.δ. από την ψήφιση και εφαρμογή ενός αντισυνταγματικού νόμου;
3. Η κ. Ψ άσκησε παραδεκτώς την αγωγή της κατά του Ε.Φ.Κ.Α. και του Ε.Τ.Ε.Α.Ε.Π ή μήπως έπρεπε να την είχε ασκήσει κατά του Ελληνικού Δημοσίου;
Γ.Η κ. Ψ ρωτάει τον δικηγόρο της, εάν έχει τη δικονομική δυνατότητα να φέρει τη διαφορά, προκειμένου να κριθεί ενώπιον του ΣτΕ. Ερωτάται: 1. Έχει την αρμοδιότητα το ΣτΕ να εκδικάσει τη διαφορά αυτή, σύμφωνα με τις γενικές διατάξεις; 2. Μπορεί ο δικηγόρος να ζητήσει την απευθείας εκδίκαση της υπόθεσης αυτής από το ΣτΕ, με ποια διάταξη νόμου και ποιες προϋποθέσεις;
Δ.Τελικώς, η διαφορά εκδικάζεται από το ΣτΕ. Το δικαστήριο καλείται να κρίνει τη συνταγματικότητα των ως άνω διατάξεων, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς αντισυνταγματικότητας που επικαλείται η ενάγουσα. Ερωτάται: 1. έχει έννομο συμφέρον η ενάγουσα να επικαλεστεί τους ισχυρισμούς αυτούς; 2. ποια είναι τα χαρακτηριστικά του ελέγχου που θα ασκήσει το δικαστήριο και γιατί;
Ε.Αν λάβετε υπόψη σας ότι οι περικοπές που επιβλήθηκαν στις συντάξεις με τις εξής διατάξεις: άρθρο τρίτο παρ. 10-14 του ν.3845/2010 (περικοπή επιδομάτων εορτών και αδείας των οργανισμών κύριας ασφάλισης), άρθρο 38 του ν.3863/2010 (εισφορά αλληλεγγύης των συνταξιούχων κύριας ασφάλισης), άρθρο 44 παρ.10-13 του ν. 3986/2011 (αναπροσαρμογή και συμπλήρωση της εισφοράς αυτής και την επέκτασή της στην επικουρική ασφάλιση) και 2 παρ. 1-5 του ν. 4024/2011 (μειώσεις στις συντάξεις των κάτω των 55 ετών συνταξιούχων και στις κύριες και επικουρικές συντάξεις που υπερβαίνουν, αντιστοίχως, τα 1200 και τα 150 ευρώ), έλαβαν χώρα με την εμφάνιση της οξύτατης δημοσιονομικής κρίσης στις αρχές του 2010, όπου υφίστατο άμεσος κίνδυνος κατάρρευσης της οικονομίας και χρεοκοπίας της χώρας και ότι ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπισθεί η κατάσταση ήταν η προσφυγή στη χρηματοδοτική υποστήριξη από τα κράτη της Ευρωζώνης και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ποια πιστεύετε ότι θα ήταν η κρίση του δικαστηρίου επί του ζητήματος της αντισυνταγματικότητας;
ΣΤ.Αν λάβετε υπόψη σας ότι οι περικοπές που επιβλήθηκαν στις συντάξεις της κ. Ψ, με το άρθρο 6 του ν.4051/2012, με το οποίο μειώθηκαν αναδρομικά κατά 12%, οι κύριες συντάξεις που υπερβαίνουν τα 1.300 ευρώ και οι επικουρικές συντάξεις, με κλιμάκωση του ποσοστού μειώσεως (10%, 15% και 20%) αναλόγως του ύψους αυτών και με κατοχύρωση κατώτατου ορίου 200 ευρώ, καθώς και με το άρθρο πρώτο του ν. 4093/2012, με το οποίο, αφενός μεν μειώθηκαν εκ νέου, σε ποσοστά από 5% έως και 20%, οι από οποιαδήποτε πηγή και για οποιαδήποτε αιτία συντάξεις, που υπερβαίνουν αθροιστικώς τα 1.000 ευρώ, αφετέρου δε καταργήθηκαν πλέον για όλους τους συνταξιούχους τα επιδόματα και δώρα Χριστουγέννων, Πάσχα και αδείας, ψηφίσθηκαν, όταν είχε πλέον παρέλθει διετία από τον πρώτο αιφνιδιασμό της οικονομικής κρίσεως και αφού εν τω μεταξύ είχαν σχεδιασθεί και ληφθεί τα βασικά μέτρα για την αντιμετώπισή της, και δεδομένου ότι το εισόδημα των συνταξιούχων είχε συρρικνωθεί δραστικά από άλλες μειώσεις του εισοδήματός τους που είχε λάβει χώρα με άλλες διατάξεις νόμων, ποια θα ήταν η απάντησή σας στο ερώτημα αυτό;
Ζ.Τελικώς το ΣτΕ εκδίδει απόφαση με την οποία κρίνει ότι ορισμένες από τις ως άνω διατάξεις είναι αντισυνταγματικές. Ερωτάται: 1. Το διατακτικό της αποφάσεώς του θα εμπεριέχει κρίση περί της συνταγματικότητας των ως άνω διατάξεων ή η κρίση αυτή περιλαμβάνεται μόνο στο σκεπτικό της απόφασής του; 2. Η κρίση της συνταγματικότητας παράγει δεδικασμένο που δεσμεύει τον νομοθέτη και τα άλλα δικαστήρια;
Η.Ενόψει του άρθρου 22 παρ. 1 του ν. 4274/2014 (Α΄ 147), το οποίο προσέθεσε παρ. 3β στο άρθρο 50 του π.δ/18/1989, και απένειμε στο ΣτΕ τη δικονομική δυνατότητα να περιορίζει το αναδρομικό αποτέλεσμα των ακυρωτικών του αποφάσεων, το δικαστήριο κρίνει ότι η διάταξη είναι αντισυνταγματική από τον χρόνο δημοσίευσης της αποφάσεώς του. Ερωτάται: 1. Ποιες έννομες συνέπειες παράγονται από την κρίση αυτή του δικαστηρίου, για όσες αγωγές αποζημιώσεως έχουν ήδη ασκηθεί ενώπιον των Τακτικών Διοικητικών Δικαστηρίων; 2. Μπορούν να ασκηθούν αγωγές αποζημιώσεως μετά τη δημοσίευση της απόφασης του δικαστηρίου, που να αφορούν μειώσεις συντάξεων που επιβλήθηκαν βάσει των προαναφερόμενων διατάξεων που κρίθηκαν αντισυνταγματικές, για χρονικά διαστήματα προγενέστερα του χρονικού σημείου δημοσιεύσεως της αποφάσεως που εξέδωσε το δικαστήριο; Αιτιολογήστε την άποψή σας.