Η ανεξάντλητη δυναμική της αίτησης ακύρωσης

3. Ειδικότερα, με τις τρεις παραπάνω αποφάσεις, ο ακυρωτικός δικαστής ερμήνευσε τα άρθρα 20 επ. του Ν. 4538/2018, «Μέτρα για την προώθηση των θεσμών της Αναδοχής και Υιοθεσίας», με τα οποία θεσπίσθηκαν νέες ρυθμίσεις σχετικά με την υιοθεσία ανηλίκων, προς συμπλήρωση των βασικών ρυθμίσεων του Αστικού Κώδικα. Συγκεκριμένα, προβλέφθηκε η εγγραφή των ενδιαφερομένων, κατόπιν ελέγχου της καταλληλότητάς τους βάσει κοινωνικής έρευνας της αρμόδιας κοινωνικής υπηρεσίας και αφού παρακολουθήσουν σχετικά εκπαιδευτικά προγράμματα, στο Εθνικό Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων. Η εγγραφή στο Μητρώο αυτό αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη σύνδεση ανηλίκου με Υποψήφιο Θετό Γονέα και την τέλεση της υιοθεσίας του συγκεκριμένου ανηλίκου με την απαγγελία της με δικαστική απόφαση, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 1549 του ΑΚ, κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας (άρθρο 800 ΚΠολΔ). Ειδικώς για την υιοθεσία ανηλίκων που είναι εγγεγραμμένοι στο Εθνικό Μητρώο Ανηλίκων, μετά την εγγραφή των ενδιαφερομένων στο Εθνικό Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων ακολουθεί η τήρηση των σταδίων που προβλέπονται στην από 4.8.2020 κοινή υπουργική απόφαση για τη σύνδεση ανηλίκου με τους υποψήφιους θετούς γονείς (δηλαδή, για τη μέσω του Πληροφοριακού Συστήματος Αναδοχής και Υιοθεσίας «σύνδεση ενός παιδιού, το οποίο βρίσκεται σε καθεστώς κοινωνικής προστασίας, και υποψηφίων γονέων», σύμφωνα με τον ορισμό του στοιχείου 12 του άρθρου 1 της ως άνω κοινής υπουργικής απόφασης) και την ολοκλήρωση της διαδικασίας της συγκεκριμένης υιοθεσίας με την έκδοση της σχετικής δικαστικής απόφασης. Το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι, με  τις διατάξεις των άρθρων 20 επ. του Ν. 4538/2018, καθιερώνεται ειδική, διακεκριμένη διοικητική διαδικασία για τον έλεγχο της κατ’ αρχήν καταλληλότητας του ενδιαφερομένου για την εγγραφή στο Εθνικό Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων από τις αρμόδιες κατά το άρθρο 22 του ιδίου νόμου κοινωνικές υπηρεσίες. Η διοικητική αυτή διαδικασία είναι χωριστή από τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας που διεξάγεται ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων για την τέλεση της συγκεκριμένης υιοθεσίας και κατά την οποία εξετάζεται η αίτηση υιοθεσίας συγκεκριμένου ανηλίκου από εγγεγραμμένο στο Μητρώο Υποψήφιο Θετό Γονέα. Η διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας καταλήγει στην έκδοση δικαστικής απόφασης από πολιτικό δικαστήριο. Αντίθετα οι διαφορές που ανακύπτουν από την εφαρμογή των πιο πάνω διατάξεων του Ν. 4538/2018 δεν εμπίπτουν στην κατά την παράγραφο 2 του άρθρου 94 του Συντάγματος δικαιοδοσία των πολιτικών δικαστηρίων επί ιδιωτικών διαφορών, αλλά έχουν τον χαρακτήρα διοικητικών διαφορών και υπάγονται στην ακυρωτική δικαιοδοσία του Συμβουλίου της Επικρατείας (άρθρο 95 παρ.1 περ. α του Συντάγματος). Επιβάλλεται η επισήμανση ότι η 7μελής σύνθεση του Δ΄ Τμήματος, προς επίρρωση της κρίσης της, ή προς άρση τυχόν αμφιβολιών λόγω του καινοφανούς της υπόθεσης, παραπέμπει σε σχετική και μάλλον παλαιά και παγιωμένη νομολογία του γαλλικού Conseil d’ État σε υποθέσεις που αφορούσαν την εφαρμογή διατάξεων που προβλέπουν τη χορήγηση διοικητικής άδειας ως προϋπόθεση για την υιοθεσία παιδιών τα οποία έχουν τεθεί υπό τη μέριμνα του κράτους (pupilles de l’État) [1]. Πρόκειται για υποθέσεις που ήχθησαν ενώπιον του Conseil d’Etat με αίτηση αναίρεσης, αφορούσαν δε είτε την απόρριψη από το πρωτοβάθμιο δικαστήριο της αίτησης ακύρωσης της άρνησης άδειας είτε την απόρριψη από το εν λόγω δικαστήριο του αιτήματος να απευθύνει στη Διοίκηση διαταγή (injonction) χορήγησης άδειας, κατ’ εφαρμογή του άρθρου L.911-1 Code de justice administrative. Ενδιαφέρον δείγμα χρήσης της νομικής συγκριτικής από το Συμβούλιο της Επικρατείας! [2].

6. Η δεύτερη έκφανση δυναμισμού της αίτησης ακύρωσης και, συνακολούθως βολονταρισμού του δικαστή, είναι ότι καθιστά δυνατόν πλέον, τον δικαστικό έλεγχο των πράξεων του ηπίου δικαίου. Η διαρκώς συχνότερη προσφυγή στο ήπιο δίκαιο, για την ερμηνεία ενός σκληρού δικαίου όλο και πιο τεχνικού και περίπλοκου το οποίο καθιστά αναγκαίο τον περιορισμό της αβεβαιότητας κατά την εφαρμογή του, μελετήθηκε από το Conseil d’État εδώ και δέκα ακριβώς χρόνια [5] Η δικαιοδοτική Ολομέλεια, ως δικαστής, πλέον, προέβη σε ευθύ ακυρωτικό έλεγχο των πράξεων του «ηπίου» δικαίου, δηλαδή πράξεων γενικής ισχύος που δεν αποτελούν αποφάσεις, καθόσον δεν μεταβάλλουν άμεσα τον εξωτερικό νομικό κόσμο ή τη νομική κατάσταση των αποδεκτών τους, Με δύο αποφάσεις της 21ης Μαρτίου 2016, Fairvesta και Numéricable [6] το Conseil d’État προέβη στον ευθύ ακυρωτικό έλεγχο δύο πράξεων ρυθμιστικών αρχών, οι οποίες δεν παράγουν δεσμευτικά έννομα αποτελέσματα, είναι δηλαδή εργαλεία ελάσσονος κανονιστικότητας [7]. Έκτοτε ο διοικητικός δικαστής προσπαθεί, με έναν πραγματισμό που ενισχύει η γνώση της διοίκησης και της κοινωνίας, να διαμορφώσει ισορροπημένες λύσεις για τον έλεγχο των πράξεων που εντάσσονται στο δίκαιο αυτό [8]. Επομένως, στο κλασικό κριτήριο των δεσμευτικών εννόμων αποτελεσμάτων που λαμβάνεται υπόψη για τον χαρακτηρισμό μιας πράξης ως δεκτικής ένδικης προσφυγής(acte faisant grief), προστέθηκαν εδώ και 7 χρόνιαδύο νέα, εναλλακτικά, κριτήρια, είτε αυτό της παραγωγής σημαντικών πρακτικών συνεπειών, οικονομικής κυρίως φύσης, ή αυτό του ουσιώδους επηρεασμού της συμπεριφοράς των προσώπων στα οποία απευθύνονται οι σχετικές πράξεις. Αυτή είναι η εισφορά των δύο αποφάσεων της δικαιοδοτικής Ολομέλειας, οι οποίες διευρύνουν το παραδεκτό της αίτησης ακύρωσης και κατά των πράξεων των ρυθμιστικών αρχών, που, ενώ δεν αποτελούν αποφάσεις, δηλαδή δεν έχουν εκτελεστό χαρακτήρα κατά τη δικονομική ορολογία, μπορούν να παραγάγουν σημαντικά αποτελέσματα ή να επηρεάσουν τις συμπεριφορές. Η αντίληψη αυτή που εστιάζει στα «σημαντικά αποτελέσματα», επανελήφθη στην απόφαση GISTI της 12ης Ιουνίου 2020 [9], που εφαρμόζεται σε όλα τα έγγραφα γενικού χαρακτήρα τα οποία προέρχονται από δημόσιες αρχές, υλικά ή ψηφιακά: εγκυκλίους, διαταγές, συστάσεις, υπομνήματα, παρουσιάσεις ή ερμηνείες του θετικού δικαίου… αυτή η διεύρυνση του δικαστικού ελέγχου σε όλες τις πράξεις ηπίου δικαίου που παράγουν τέτοια αποτελέσματα συνοδεύθηκε από προσαρμογή των προϋποθέσεων ελέγχου της νομιμότητας για τις πράξεις αυτές, που λαμβάνει υπόψη τη φύση τους και τα χαρακτηριστικά τους.