Στις 18 Φεβρουαρίου 2014, στο πλαίσιο του ΠΜΣ Β΄Ετος (διοικητικό δίκαιο), ο κ. Νίκος Νικολάκης, εισηγητής στο Συμβούλιο της Επικρατείας, θα παρουσιάσει εισήγηση με θέμα “Ζητήματα ιδιωτικού δικαίου αναφυόμενα κατά τη διοικητική δράση και τον δικαστικό έλεγχο αυτής“. Το διάγραμμα της εισήγησης έχει ως εξής:
Ι. Εισαγωγή.
Η stricto sensu διοικητική δράση καθορίζεται από κανόνες του διοικητικού δικαίου. Συχνά οι κανόνες αυτοί περιέχουν ή συμπλέκονται με κανόνες ή οι έννοιες του ιδιωτικού δικαίου. Από αυτή δε την παραδοχή παρέπεται α) ότι τα ιδιωτικού δικαίου ζητήματα εμφανίζονται ενώπιον της Διοικήσεως και, ακολούθως, της Διοικητικής Δικαιοσύνης είτε ως «παρεμπίπτοντα», συνδεόμενα με το «πραγματικό» του διοικητικού δικαίου κανόνα (ΙΙ.Α.), είτε ως «κύρια», συναπτόμενα προς την ερμηνεία των κανόνων διοικητικού δικαίου (ΙΙ.Β.), τους οποίους και πλαισιώνουν και β) ότι το Δικαστήριο δεν εξετάζει διαφορές ή λόγους (κυρίως ακυρώσεως), όπου το ιδιωτικού δικαίου ζήτημα τίθεται ασυνδέτως προς διοικητικού δικαίου κανόνες διέποντες την άσκηση διοικητικής αρμοδιότητας (ΙΙΙ.Α.) ή ταυτίζεται με το αντικείμενο της διαφοράς (ΙΙΙ.Β).
ΙΙ.Α. Ο παρεμπίπτων έλεγχος ζητημάτων ιδιωτικού δικαίου από τη Διοίκηση: τα ζητήματα ως «πράγματα».
1. Οι απαρχές της νομολογιακής προσέγγισης της προβληματικής από το Συμβούλιο της Επικρατείας: Οι ΣτΕ 1032/1936 Ολομ. και 813/1937 Ολομ..
2. Η νομολογία υπό το Σύνταγμα του 1975: Η ΣτΕ 1094/1987.
3. Διακριτική ευχέρεια ή δέσμια αρμοδιότητα της Διοίκησης να προβεί σε παρεμπίπτοντα έλεγχο; Η νομολογία του ΣτΕ στα ζητήματα κυριότητας.
4. Λοιπές νομολογιακές περιπτώσεις- απαγόρευση παρεμπίπτοντος ελέγχου ευθέως εκ του νόμου.
ΙΙ.Β. Η ερμηνεία κανόνων ή η αποσαφήνιση εννοιών του ιδιωτικού δικαίου από τα Διοικητικά Δικαστήρια, ως αναγκαία συνθήκη ερμηνείας και εφαρμογής των κανόνων του διοικητικού δικαίου: Περιπτωσιολογία
1. Η νομολογία του Α΄ Τμήματος: Ζητήματα αστικού δικαίου κατά την εφαρμογή της κοινωνικοασφαλιστικής νομοθεσίας (αφάνεια-υιοθεσία).
2. Η νομολογία του Δ΄ Τμήματος: Ζητήματα αστικού δικαίου κατά την εφαρμογή της νοοθεσίας για την αλλαγή επωνύμου, την στράτευση, τη βεβαίωση του τόπου κατοικίας και τη θέση σε κυκλοφορία ΕΔΧ αυτοκινήτων.
3. Η νομολογία του Β΄ Τμήματος: Διάκριση της ερμηνείας των κανόνων του ιδιωτικού δικαίου από την προσέγγιση των εννοιών του ιδιωτικού δικαίου στο πλαίσιο της αρχής της αυτονομίας του φορολογικού δικαίου.
4. Η ερμηνεία και εφαρμογή των κανόνων ιδιωτικού δικαίου ως γενικών αρχών του διοικητικού δικαίου: Αστική ευθύνη του Δημοσίου και δημόσιες συμβάσεις.
5. Λοιπές περιπτώσεις: Η προσφυγή στις έννοιες του ιδιωτικού δικαίου ως επιχείρημα εξ αντιδιαστολής, για την αποσαφήνιση του εννοιολογικού περιεχομένου των κανόνων διοικητικού δικαίου- η χρήση των εννοιών του ιδιωτικού δικαίου στο πλαίσιο της διοικητικής δικονομίας.
ΙΙΙ.Α. Άρνηση των Διοικητικών Δικαστηρίων να αντιμετωπίσουν λόγους, σχετικούς με κανόνες ή έννοιες του ιδιωτικού δικαίου μη συναπτόμενoυς με διοικητικής φύσεως ζητήματα.
1. Λόγοι απαράδεκτοι.
2. Λόγοι αλυσιτελείς.
ΙΙΙ.Β. Η άρνηση των Συμβουλίου της Επικρατείας να εκδικάσει διαφορές, όταν το αίτημα δικαστικής προστασίας είναι η ευθεία διάγνωση εννόμων σχέσεων και δικαιωμάτων του ιδιωτικού δικαίου.
IV. Συμπέρασμα: Η ενότητα του δικαίου ως παράγοντας κάμψης του συστήματος των χωριστών δικαιοδοσιών.